ปัญจอภิณหปัจจเวกขณะ

ปัญจอภิณหปัจจเวกขณะ ธรรมที่ควรพิจารณาเนืองๆ ๕ อย่าง

๑ ชราธมฺโมมฺหิ
เรามีความแก่เป็นธรรมดา
ชรํ อนตีโต
ล่วงความแก่ไปไม่ได้

๒ พฺยาธิธมฺโมมฺหิ
เรามีความเจ็บไข้เป็นธรรมดา

พฺยาธึ อนตีโต
ล่วงความเจ็บไข้ไปไม่ได้

๓ มรณธมฺโมมุหิ
เรามีความตายเป็นธรรมดา
มรณํ อนตีโต
ล่วงความตายไปไม่ได้

๔ สพฺเพหิ เม ปิเยหิ
เราละเว้นเป็นต่างๆ คือว่า
มนาเปหิ นานาภาโว วินาภาโว
พลัดพรากจากของรักของเจริญใจทั้งหลายทั้งปวง

๕ กมฺมสฺสโกมุหิ
เราเป็นผู้มีกรรมเป็นของของตน
กมฺมทายาโท
เป็นผู้รับผลของกรรม
กมฺมโยนิ
เป็นผู้มีกรรมเป็นกำเนิด
กมฺมพนฺธู
เป็นผู้มีกรรมเป็นเผ่าพันธุ์
กมฺมปฏิสรโณ
เป็นผู้มีกรรมเป็นที่พึ่งอาศัย
ยํ กมฺมํ กริสฺสามิ
จักทำกรรมอันใดไว้
กฺลยาณํ วา ปาปกํ วา
ดีหรือ ชั่ว
ตสฺส ทายาโท ภวิสฺสามิ
จักเป็นผู้รับผลของกรรมนั้น
เอวํ อมฺเหหิ อภิณฺหํ ปัจฺจเวกฺขิตพฺพํ
เราทั้งหลาย พึงพิจารณา เนืองๆ อย่างนี้แล.

ธรรมทั้ง ๕ ประการนี้ ควรพิจารณาเนืองๆ ทุกวัน เพื่อให้ใจเกิดความคุ้นเคย จะเป็นเหตุให้รีบเร่งทำความดี ไม่มัวเมาประมาทในวัย ไม่มัวเมาประมาทในความไม่มีโรค ไม่มัวเมาประมาทในชีวิต ไม่เศร้าโศกเสียใจในเมื่อตนเองต้องพลัดพรากจากบุคคลและสิ่งของที่รักที่ชอบใจ และเพื่อให้เกิดความเชื่อมั่นในกฏแห่งกรรม

การสวดในบทนี้ เฉพาะสตรีให้เปลี่ยนบางบทดังนี้ :
บทว่า "ชราธมฺโมมุหิ" เปลี่ยนเป็น "ชราธมฺมามุหิ"
บทว่า "พฺยาธิธมฺโมมุหิ" เปลี่ยนเป็น "พุยาธิธมฺมามุหิ"
บทว่า "มรณธมฺโมมุหิ" เปลี่ยนเป็น "มรณธมฺมามุหิ"
บทวา "กมฺมสฺสโกมุหิ" เปลี่ยนเป็น "กมฺมสฺสกามุหิ"
บทว่า "อนตีโต" เปลี่ยนเป็น "อนตีตา" ทุกแห่ง
บทว่า "กมฺมทายาโท" เปลี่ยนเป็น "กมฺมทายาทา"
บทว่า "กมฺมปฏิสรโณ" เปลี่ยนเป็น "กมฺมปฏิสรณา"

ที่มา : www.trisarana.org
บทสวดมนต์เพื่ออบรมจิตตภาวนา พระธรรมวิสุทธิกวี (พิจิตร ฐิตวณฺโณ) วัดโสมนัสวิหาร กรุงเทพฯ กราบอนุโมทนา