กัณฑ์ชูชก

กัณฑ์ชูชก
สาระน่ารู้สู่ผู้สดับ

กัณฑ์ชูชกประดับด้วยคาถา ๗๙ คาถา พระเทพโมลี วัดสังข์กระจาย เป็นผู้นิพนธ์

เพลงประจำกัณฑ์ คือ เพลง “เซ่นเหล้า”ประกอบกิริยากินอย่างตะกละตะกรามของ ชูชก

ข้อคิดจากกัณฑ์ชูชก

อย่าฝากของมีค่า ของสำคัญ หรือของหวงแหนไว้กับผู้อื่น

เนื้อความโดยย่อกัณฑ์ชูชก

ในละแวก บ้านทุนวิฐ แคว้นกลิงคราษฏร์ มี ชูชก พราหมณ์เข็ญใจเที่ยวขอทานเขากิน เมื่อเก็บเงินได้มากถึง ๑๐๐ กษาปณ์ ก็นำไปฝากเพื่อนพราหมณ์ผัวเมียคู่หนึ่งไว้ แล้วเที่ยวตระเวนขอทานต่อไป

ชูชก หายไปนาน จนพราหมณ์ผัวเมียคิดว่าพราหมณ์ ชูชก ไม่กลับมาแล้ว ประกอบกับเกิดขัดสนยากจนลง ชวนกันใช้เงินของชูชกกันหมด เมื่อชูชกกบลับมาทวงไม่มีจะคืนให้ จึงยก นางอมิตตดา ใช้หนี้แทน

ชูชก ได้ นางอมิตตดา ซึ่งนอกจากจะเป็นลูกที่ดี คือกตัญญูต่อพ่อแม่ ทดแทนพระคุณโดยยอมตัวเป็นของชูชกแล้ว ยังเป็นเมียที่ประเสริฐ แม้ชูชกจะแก่คราวปู่ นางก็ปรนนิบัติชูชกเป็นอย่างดี มิได้ขาดตกบกพร่อง ทำให้พราหมณ์หนุ่มในละแวกนั้นไม่ได้พอใจพราหมณีภรรยาของตน ต่างไปต่อว่าด่าทอทุบตีภรรยาตอน นางพราหมณีทั้งหลายโกรณแค้นจึงไปรุมขับไล่ และด่าว่า นางอมิตตดา อย่างรุนแรง นางทั้งเสียใจและอับอายจนสุดจะทน จึงร้องบอก ชูชก ว่า จะไม่ทำงานรับใช้สามีอีก ชูชก ขอทำงานแทน นางก็ยอมไม่ได้ ด้วยเทือกเถาเหล่ากอของนางไม่เคยใช้สามีต่างทาส

ด้วยเทพยดาฟ้าดินจะทรงให้การบำเพ็ญทานบารมีของ พระเวสสันดร เพิ่มพูนขึ้นอีก จึงดลใจให้ นางอมิตตดา รู้เรื่องของ พระเวสสันดร และคิดขอสองพระกุมารมาเป็นข้ารับใช้ โดยให้นางแนะ ชูชก ไปขอสองพระกุมาร ชูชก จำใจจากนางเดินทางไปตามหา พระเวสสันดร จนกระทั่งไปถึงเขาวงกต เพราะเทพยดาดลใจให้หลงทางไป

ชูชก พบพรานเจตบุตรเพราะใช้อุบายลวงล่อจนพรานเจตบุตรหลงเชื่อว่า เป็นผู้ถือพระราชสาส์น พระเจ้ากรุงสญชัย มากราบทูลเชิญทั้งสี่พระองค์เสด็จกลับ กรุงสีพี จึงต้อนรับ ชูชก เต็มที่ ทั้งเตรียมเสบียงและเตรียมชี้ทางไปสู่พระอาศรม พระเวสสันดร แต่โดยดี

ตัวละครสะท้อนคุณธรรม

ชูชก เป็นตัวอย่างของคนมัธยัสถ์ รู้จักเก็บหอมรอมริบ รักครอบครัว แต่มีนิสัยเจ้าเล่ห์เพทุบาย เต็มไปด้วยโลภะ โทสะ และโมหะ ติดอยู่ในกาม เข้าลักษณะ “วัวแก่กินหญ้าอ่อน”

นางอมิตตดา เป็นตัวอย่างของลูกที่อยู่ในโอวาท กตัญญูต่อพ่อแม่ เป็นภรรยาที่ดีของสามี แต่ไม่มีความเป็นตัวของตัวเอง

อานิสงส์การบูชากัณฑ์ชูชก

ผู้บูชากัณฑ์ชูชก จะได้บังเกิดในตระกูลกษัตริย์ ประกอบด้วยสมบัติอันงดงามกว่าคนทั้งหลาย จะเจรจาปราศรัยก็ไพเราะเสนาะโสต แม้จะได้สามีภรรยา และบุตรธิดาก็ล้วนแต่มีรูปทรงงดงามสอนง่าย