อนัตตลักขณสูตร

อนัตตลักขณสูตร คือ พระธรรมเทศนาที่พระบรมศาสดา ตรัสสอนภิกษุ ปัญจวัคคีย์ เมื่อจบพระธรรมเทศนานี้แล้ว พระปัญจวัคคีย์ได้สำเร็จเป็นพระอรหันต์ พร้อมกันทั้ง ๕ รูป เพิ่มจำนวนพระอรหันต์ขึ้นในโลกเป็น ๖ รูป มีใจความย่อว่า

รูปคือร่างกาย เวทนาคือความรู้สุขทุกข์ สัญญาคือความจำ สังขาร คือสภาพที่เกิดกับใจ ปรุงใจให้ดีบ้าง ชั่วบ้าง วิญญาณคือใจ รวมเรียกว่า ขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตน ถ้าเป็นตนจริงแล้ว ก็ไม่พึงเป็นไปเพื่อความลำบาก ผู้เป็นเจ้าของก็จะปรารถนาได้ตามใจหวัง แต่ความจริงขันธ์ ๕ เป็นอนัตตา ไม่ใช่ตน ผู้ที่ถือว่าเป็นเจ้าของจึงปรารถนาให้เป็นไปตามใจหวังไม่ได้

แล้วทรงถามความเห็นของท่านปัญจวัคคีย์ให้ตอบด้วยความจริงใจว่า ขันธ์ ๕ ไม่เที่ยง เมื่อไม่เที่ยงก็เป็นทุกข์ เมื่อเป็นทุกข์ก็มีความแปรปรวนเป็น ธรรมดา จึงไม่ควรยึดมั่นถือมั่นว่าของเรา เป็นของเรา เป็นตนของเรา แล้ว ทรงสอนให้ละความยึดถือว่า ขันธ์ ๕ ที่ล่วงไปแล้ว หรือยังไม่มาก็ดี เกิดขึ้น จำเพาะบัดนี้ก็ดี หยาบหรือละเอียด เลวหรืองาม อยู่ใกล้หรือไกลก็ดี ทั้งหมด ก็สักแต่ว่าเป็นขันธ์ ๕ พึงเห็นด้วยปัญญาอันชอบตามเป็นจริงว่าไม่ใช่ของเรา ไม่เป็นเรา ไม่ใช่ตนของเรา เห็นประจักษ์ใจเช่นนี้ ย่อมเบื่อหน่ายคลายกำหนัด จิตก็พ้นจากความถือมั่น

เมื่อพระศาสดาตรัสสอนอยู่ดังนี้ พระปัญจวัคคีย์น้อมใจพิจารณาไป ตามพระธรรมเทศนา จิตก็พ้นจากอาสวะ ไม่ถือมั่น ด้วยอุปาทาน

อนึ่ง ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร เป็นปฐมเทศนา ท่านอัญญาโกณฑัญญะ ได้ดวงตาเห็นธรรม สำเร็จเป็นพระโสดาบัน เพียงรูปเดียว แต่อนัตตลักขณสูตร สามารถทำให้ท่านทั้ง ๕ ซึ่งบรรลุโสดาบันแล้ว สำเร็จภูมิธรรมชั้นสูงสุด เป็นพระอรหันต์ได้ จึงนับว่าเป็นสูตรสำคัญ

บทสวด อนัตตลักขณสูตร

...